‘‘ปสนฺนจิตฺตา สุมนา, เวทชาตา กตญฺชลี;

นฬมาลํ คเหตฺวาน, สยมฺภุํ อภิปูชยิํฯ

[88]

‘‘เตน กมฺเมน สุกเตน, เจตนาปณิธีหิ จ;

ชหิตฺวา กินฺนรีเทหํ [มานสํ เทหํ (สี. ปี. ก.) สุเมธาวคฺเคปิ], ตาวติํสมคจฺฉหํฯ

[89]

‘‘ฉตฺติํสเทวราชูนํ, มเหสิตฺตมการยิํ;

มนสา ปตฺถิตํ มยฺหํ, นิพฺพตฺตติ ยถิจฺฉิตํฯ

[90]

‘‘ทสนฺนํ จกฺกวตฺตีนํ, มเหสิตฺตมการยิํ;

โอจิตตฺตาว [สุจิตตฺตาว (ปี.)] หุตฺวาน, สํสรามิ ภเวสฺวหํฯ

[91]

‘‘กุสลํ วิชฺชเต มยฺหํ, ปพฺพชิํ อนคาริยํ;

ปูชารหา อหํ อชฺช, สกฺยปุตฺตสฺส สาสเนฯ

[92]

‘‘วิสุทฺธมนสา อชฺช, อเปตมนปาปิกา;

สพฺพาสวปริกฺขีณา, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโวฯ

[93]

‘‘จตุนฺนวุติโต กปฺเป, ยํ พุทฺธมภิปูชยิํ;

ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, นฬมาลายิทํ ผลํฯ

[94]

‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… วิหรามิ อนาสวาฯ

[95]

‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ

[96]

‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ

อิตฺถํ สุทํ นฬมาลิกา ภิกฺขุนี อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ

นฬมาลิกาเถริยาปทานํ ฉฏฺฐํฯ

7. มหาปชาปติโคตมีเถรีอปทานํ

[97]

‘‘เอกทา โลกปชฺโชโต, เวสาลิยํ มหาวเน;

กูฏาคาเร สุสาลายํ, วสเต นรสารถิฯ

[98]

‘‘ตทา ชินสฺส มาตุจฺฉา, มหาโคตมิ ภิกฺขุนี;

ตหิํ กเต [ตหิํเยว (สฺยา.)] ปุเร รมฺเม, วสี ภิกฺขุนุปสฺสเยฯ

[99]

‘‘ภิกฺขุนีหิ วิมุตฺตาหิ, สเตหิ สห ปญฺจหิ;

รโหคตาย ตสฺเสวํ, จิตสฺสาสิ [จิตฺตสฺสาปิ (สฺยา.)] วิตกฺกิตํฯ

[100]

‘‘พุทฺธสฺส ปรินิพฺพานํ, สาวกคฺคยุคสฺส วา;

ราหุลานนฺทนนฺทานํ, นาหํ ลจฺฉามิ ปสฺสิตุํฯ

[101]

‘‘พุทฺธสฺส ปรินิพฺพานา, สาวกคฺคยุคสฺส วา;

มหากสฺสปนนฺทานํ, อานนฺทราหุลาน จฯ

[102]

‘‘ปฏิกจฺจายุสงฺขารํ [ปฏิคจฺจายุสงฺขาเร (สี.)] , โอสชฺชิตฺวาน นิพฺพุติํ;

คจฺเฉยฺยํ โลกนาเถน, อนุญฺญาตา มเหสินาฯ

[103]

‘‘ตถา ปญฺจสตานมฺปิ, ภิกฺขุนีนํ วิตกฺกิตํ;

อาสิ เขมาทิกานมฺปิ, เอตเทว วิตกฺกิตํฯ

[104]

‘‘ภูมิจาโล ตทา อาสิ, นาทิตา เทวทุนฺทุภี;

อุปสฺสยาธิวตฺถาโย, เทวตา โสกปีฬิตาฯ

[105]

‘‘วิลปนฺตา สุกรุณํ [สกรุณํ (สี. สฺยา. ปี.)], ตตฺถสฺสูนิ ปวตฺตยุํ;

มิตฺตา [สพฺพา (สฺยา. ปี.)] ภิกฺขุนิโย ตาหิ, อุปคนฺตฺวาน โคตมิํฯ

[106]

‘‘นิปจฺจ สิรสา ปาเท, อิทํ วจนมพฺรวุํ;

‘ตตฺถ โตยลวาสิตฺตา, มยมยฺเย รโหคตาฯ

[107]

‘‘‘สา จลา จลิตา ภูมิ, นาทิตา เทวทุนฺทุภี;

ปริเทวา จ สุยฺยนฺเต, กิมตฺถํ นูน โคตมี’ฯ

[108]

‘‘ตทา อโวจ สา สพฺพํ, ยถาปริวิตกฺกิตํ;

ตาโยปิ สพฺพา อาหํสุ, ยถาปริวิตกฺกิตํฯ

[109]

‘‘‘ยทิ เต รุจิตํ อยฺเย, นิพฺพานํ ปรมํ สิวํ;

นิพฺพายิสฺสาม สพฺพาปิ, พุทฺธานุญฺญาย สุพฺพเตฯ

[110]

‘‘‘มยํ สหาว นิกฺขนฺตา, ฆราปิ จ ภวาปิ จ;

สหาเยว คมิสฺสาม, นิพฺพานํ ปทมุตฺตมํ’ฯ

[111]

‘‘‘นิพฺพานาย วชนฺตีนํ, กิํ วกฺขามี’ติ สา วทํ;

สห สพฺพาหิ นิคฺคญฺฉิ, ภิกฺขุนีนิลยา ตทาฯ

[112]

‘‘อุปสฺสเย ยาธิวตฺถา, เทวตา ตา ขมนฺตุ เม;

ภิกฺขุนีนิลยสฺเสทํ, ปจฺฉิมํ ทสฺสนํ มมฯ

[113]

‘‘น ชรา มจฺจุ วา ยตฺถ, อปฺปิเยหิ สมาคโม;

ปิเยหิ น วิโยโคตฺถิ, ตํ วชิสฺสํ [ตํ วชฺชิยํ (สฺยา.)] อสงฺขตํฯ

[114]

‘‘อวีตราคา ตํ สุตฺวา, วจนํ สุคโตรสา;

โสกฏฺฏา ปริเทวิํสุ, อโห โน อปฺปปุญฺญตาฯ

[115]

‘‘ภิกฺขุนีนิลโย สุญฺโญ, ภูโต ตาหิ วินา อยํ;

ปภาเต วิย ตาราโย, น ทิสฺสนฺติ ชิโนรสาฯ

[116]

‘‘นิพฺพานํ โคตมี ยาติ, สเตหิ สห ปญฺจหิ;

นทีสเตหิว สห, คงฺคา ปญฺจหิ สาครํฯ

[117]

‘‘รถิยาย วชนฺติโย [วชนฺติํ ตํ (สี.), วชนฺติ ตํ (สฺยา.), วชนฺตานํ (ปี.)], ทิสฺวา สทฺธา อุปาสิกา;

ฆรา นิกฺขมฺม ปาเทสุ, นิปจฺจ อิทมพฺรวุํฯ

[118]

‘‘‘ปสีทสฺสุ มหาโภเค, อนาถาโย วิหาย โน;

ตยา น ยุตฺตา [ยุตฺตํ (สี. สฺยา. ปี.)] นิพฺพาตุํ, อิจฺฉฏฺฏา วิลปิํสุ ตา’ฯ

[119]

‘‘ตาสํ โสกปหานตฺถํ, อโวจ มธุรํ คิรํ;

‘รุทิเตน อลํ ปุตฺตา, หาสกาโลยมชฺช โวฯ

[120]

‘‘‘ปริญฺญาตํ มยา ทุกฺขํ, ทุกฺขเหตุ วิวชฺชิโต;

นิโรโธ เม สจฺฉิกโต, มคฺโค จาปิ สุภาวิโตฯ

ปฐมํ ภาณวารํฯ

[121]

‘‘‘ปริจิณฺโณ มยา สตฺถา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ;

โอหิโต ครุโก ภาโร, ภวเนตฺติ สมูหตาฯ

[122]

‘‘‘ยสฺสตฺถาย ปพฺพชิตา, อคารสฺมานคาริยํ;

โส เม อตฺโถ อนุปฺปตฺโต, สพฺพสํโยชนกฺขโยฯ

[123]

‘‘‘พุทฺโธ ตสฺส จ สทฺธมฺโม, อนูโน ยาว ติฏฺฐติ;

นิพฺพาตุํ ตาว กาโล เม, มา มํ โสจถ ปุตฺติกาฯ

[124]

‘‘‘โกณฺฑญฺญานนฺทนนฺทาที , ติฏฺฐนฺติ ราหุโล ชิโน;

สุขิโต สหิโต สงฺโฆ, หตทพฺพา จ ติตฺถิยาฯ

[125]

‘‘‘โอกฺกากวํสสฺส ยโส, อุสฺสิโต มารมทฺทโน;

นนุ สมฺปติ กาโล เม, นิพฺพานตฺถาย ปุตฺติกาฯ

[126]

‘‘‘จิรปฺปภุติ ยํ มยฺหํ, ปตฺถิตํ อชฺช สิชฺฌเต;

อานนฺทเภริกาโลยํ, กิํ โว อสฺสูหิ ปุตฺติกาฯ

[127]

‘‘‘สเจ มยิ ทยา อตฺถิ, ยทิ จตฺถิ กตญฺญุตา;

สทฺธมฺมฏฺฐิติยา สพฺพา, กโรถ วีริยํ ทฬฺหํฯ

[128]

‘‘‘ถีนํ อทาสิ ปพฺพชฺชํ, สมฺพุทฺโธ ยาจิโต มยา;

ตสฺมา ยถาหํ นนฺทิสฺสํ, ตถา ตมนุติฏฺฐถ’ฯ

[129]

‘‘ตา เอวมนุสาสิตฺวา, ภิกฺขุนีหิ ปุรกฺขตา;

อุเปจฺจ พุทฺธํ วนฺทิตฺวา, อิทํ วจนมพฺรวิฯ

[130]

‘‘‘อหํ สุคต เต มาตา, ตฺวญฺจ วีร ปิตา มม;

สทฺธมฺมสุขท [สทฺธมฺมสุขโท (สี. สฺยา. ปี.)] นาถ, ตยา ชาตามฺหิ โคตมฯ

[131]

‘‘‘สํวทฺธิโตยํ สุคต, รูปกาโย มยา ตว;

อนินฺทิโต [อานนฺทิโย (สฺยา.), อนินฺทิโย (ปี.)] ธมฺมกาโย [ธมฺมตนุ (สี. ปี. ก.)], มม สํวทฺธิโต ตยาฯ

[132]

‘‘‘มุหุตฺตํ ตณฺหาสมณํ, ขีรํ ตฺวํ ปายิโต มยา;

ตยาหํ สนฺตมจฺจนฺตํ, ธมฺมขีรญฺหิ [ธมฺมขีรมฺปิ (สฺยา., ก.)] ปายิตาฯ

[133]

‘‘‘พนฺธนารกฺขเน มยฺหํ, อณโณ [อนโณ (สี. สฺยา. ปี.)] ตฺวํ มหามุเน;

ปุตฺตกามา ถิโย ยาจํ, ลภนฺติ ตาทิสํ สุตํฯ

[134]

‘‘‘มนฺธาตาทินรินฺทานํ, ยา มาตา สา ภวณฺณเว;

นิมุคฺคาหํ ตยา ปุตฺต, ตาริตา ภวสาคราฯ

[135]

‘‘‘รญฺโญ มาตา มเหสีติ, สุลภํ นามมิตฺถินํ;

พุทฺธมาตาติ ยํ นามํ, เอตํ ปรมทุลฺลภํฯ

[136]

‘‘‘ตญฺจ ลทฺธํ มหาวีร, ปณิธานํ มมํ ตยา;

อณุกํ วา มหนฺตํ วา, ตํ สพฺพํ ปูริตํ มยาฯ

[137]

‘‘‘ปรินิพฺพาตุมิจฺฉามิ , วิหาเยมํ กเฬวรํ;

อนุชานาหิ เม วีร, ทุกฺขนฺตกร นายกฯ

[138]

‘‘‘จกฺกงฺกุสธชากิณฺเณ, ปาเท กมลโกมเล;

ปสาเรหิ ปณามํ เต, กริสฺสํ ปุตฺตอุตฺตเม [ปุตฺตเปมสา (สี. ปี.), ปุตฺตเปมหํ (สฺยา.)]ฯ

[139]

‘‘‘สุวณฺณราสิสงฺกาสํ, สรีรํ กุรุ ปากฏํ;

กตฺวา เทหํ สุทิฏฺฐํ เต, สนฺติํ คจฺฉามิ นายก’ฯ

[140]

‘‘ทฺวตฺติํสลกฺขณูเปตํ, สุปฺปภาลงฺกตํ ตนุํ;

สญฺฌาฆนาว พาลกฺกํ, มาตุจฺฉํ ทสฺสยี ชิโนฯ

[141]

‘‘ผุลฺลารวินฺทสํกาเส, ตรุณาทิจฺจสปฺปเภ;

จกฺกงฺกิเต ปาทตเล, ตโต สา สิรสา ปติฯ

[142]

‘‘‘ปณมามิ นราทิจฺจ, อาทิจฺจกุลเกตุกํ;

ปจฺฉิเม มรเณ มยฺหํ [สรณํ มยฺหํ (สฺยา.)], น ตํ อิกฺขามหํ ปุโนฯ

[143]

‘‘‘อิตฺถิโย นาม โลกคฺค, สพฺพโทสากรา มตา;

ยทิ โก จตฺถิ โทโส เม, ขมสฺสุ กรุณากรฯ

[144]

‘‘‘อิตฺถิกานญฺจ ปพฺพชฺชํ, หํ ตํ ยาจิํ ปุนปฺปุนํ;

ตตฺถ เจ อตฺถิ โทโส เม, ตํ ขมสฺสุ นราสภฯ

[145]

‘‘‘มยา ภิกฺขุนิโย วีร, ตวานุญฺญาย สาสิตา;

ตตฺร เจ อตฺถิ ทุนฺนีตํ, ตํ ขมสฺสุ ขมาธิป [ขมาธิติ (สฺยา.), ขมาปิโต (ก.)]ฯ

[146]

‘‘‘อกฺขนฺเต นาม ขนฺตพฺพํ, กิํ ภเว คุณภูสเน;

กิมุตฺตรํ เต วกฺขามิ, นิพฺพานาย วชนฺติยาฯ

[147]

‘‘‘สุทฺเธ อนูเน มม ภิกฺขุสงฺเฆ, โลกา อิโต นิสฺสริตุํ ขมนฺเต;

ปภาตกาเล พฺยสนงฺคตานํ, ทิสฺวาน นิยฺยาติว จนฺทเลขา’ฯ

[148]

‘‘‘ตเทตรา ภิกฺขุนิโย ชินคฺคํ, ตาราว จนฺทานุคตา สุเมรุํ;

ปทกฺขิณํ กจฺจ นิปจฺจ ปาเท, ฐิตา มุขนฺตํ สมุทิกฺขมานาฯ

[149]

‘‘‘น ติตฺติปุพฺพํ ตว ทสฺสเนน, จกฺขุํ น โสตํ ตว ภาสิเตน;

จิตฺตํ มมํ เกวลเมกเมว, ปปฺปุยฺย ตํ ธมฺมรเสน ติตฺติฯ

[150]

‘‘‘นทโต ปริสายํ เต, วาทิตพฺพปหาริโน;

เย เต ทกฺขนฺติ วทนํ, ธญฺญา เต นรปุงฺควฯ

[151]

‘‘‘ทีฆงฺคุลี ตมฺพนเข, สุเภ อายตปณฺหิเก;

เย ปาเท ปณมิสฺสนฺติ [ปณมายนฺติ (สฺยา.)], เตปิ ธญฺญา คุณนฺธรฯ

[152]

‘‘‘มธุรานิ ปหฏฺฐานิ, โทสคฺฆานิ หิตานิ จ;

เย เต วากฺยานิ สุยฺยนฺติ, เตปิ ธญฺญา นรุตฺตมฯ

[153]

‘‘‘ธญฺญาหํ เต มหาวีร, ปาทปูชนตปฺปรา [มานปูชนตปฺปรา (ก.)];

ติณฺณสํสารกนฺตารา, สุวากฺเยน สิรีมโต’ฯ

[154]

‘‘ตโต สา อนุสาเวตฺวา [อนุมาเน ตฺวา (ก.)], ภิกฺขุสงฺฆมฺปิ สุพฺพตา;

ราหุลานนฺทนนฺเท จ, วนฺทิตฺวา อิทมพฺรวิฯ

[155]

‘‘‘อาสีวิสาลยสเม, โรคาวาเส กเฬวเร;

นิพฺพินฺทา ทุกฺขสงฺฆาเฏ, ชรามรณโคจเรฯ

[156]

‘‘‘นานากลิมลากิณฺเณ [นานากุณปมลากิณฺเณ (สฺยา.), นานากาฬมลากิณฺเณ (ก.)], ปรายตฺเต นิรีหเก;

เตน นิพฺพาตุมิจฺฉามิ, อนุมญฺญถ ปุตฺตกา’ฯ

[157]

‘‘นนฺโท ราหุลภทฺโท จ, วีตโสกา นิราสวา;

ฐิตาจลฏฺฐิติ ถิรา, ธมฺมตมนุจินฺตยุํฯ

[158]

‘‘‘ธิรตฺถุ สงฺขตํ โลลํ, อสารํ กทลูปมํ;

มายามรีจิสทิสํ, อิตรํ อนวฏฺฐิตํฯ

[159]

‘‘‘ยตฺถ นาม ชินสฺสายํ, มาตุจฺฉา พุทฺธโปสิกา;

โคตมี นิธนํ ยาติ, อนิจฺจํ สพฺพสงฺขตํ’ฯ

[160]

‘‘อานนฺโท จ ตทา เสโข, โสกฏฺโฏ [กนิฏฺโฐ (สฺยา.)] ชินวจฺฉโล;

ตตฺถสฺสูนิ กโรนฺโต โส, กรุณํ ปริเทวติฯ

[161]

‘‘หา สนฺติํ [ภาสนฺตี (สฺยา.)] โคตมี ยาติ, นูน พุทฺโธปิ นิพฺพุติํ;

คจฺฉติ น จิเรเนว, อคฺคิริว นิรินฺธโนฯ

[162]

‘‘เอวํ วิลาปมานํ ตํ, อานนฺทํ อาห โคตมี;

สุตสาครคมฺภีร , พุทฺโธปฏฺฐานตปฺปรฯ

[163]

‘‘‘น ยุตฺตํ โสจิตุํ ปุตฺต, หาสกาเล อุปฏฺฐิเต;

ตยา เม สรณํ ปุตฺต, นิพฺพานํ ตมุปาคตํฯ

[164]

‘‘‘ตยา ตาต สมชฺฌิฏฺโฐ, ปพฺพชฺชํ อนุชานิ โน;

มา ปุตฺต วิมโน โหหิ, สผโล เต ปริสฺสโมฯ

[165]

‘‘‘ยํ น ทิฏฺฐํ ปุราเณหิ, ติตฺถิกาจริเยหิปิ;

ตํ ปทํ สุกุมารีหิ, สตฺตวสฺสาหิ เวทิตํฯ

[166]

‘‘‘พุทฺธสาสนปาเลต, ปจฺฉิมํ ทสฺสนํ ตว;

ตตฺถ คจฺฉามหํ ปุตฺต, คโต ยตฺถ น ทิสฺสเตฯ

[167]

‘‘‘กทาจิ ธมฺมํ เทเสนฺโต, ขิปี โลกคฺคนายโก;

ตทาหํ อาสีสวาจํ, อโวจํ อนุกมฺปิกาฯ

[168]

‘‘‘จิรํ ชีว มหาวีร, กปฺปํ ติฏฺฐ มหามุเน;

สพฺพโลกสฺส อตฺถาย, ภวสฺสุ อชรามโรฯ

[169]

‘‘‘ตํ ตถาวาทินิํ พุทฺโธ, มมํ โส เอตทพฺรวิ;

‘น เหวํ วนฺทิยา พุทฺธา, ยถา วนฺทสิ โคตมีฯ

[170]

‘‘‘กถํ จรหิ สพฺพญฺญู, วนฺทิตพฺพา ตถาคตา;

กถํ อวนฺทิยา พุทฺธา, ตํ เม อกฺขาหิ ปุจฺฉิโตฯ

[171]

‘‘‘อารทฺธวีริเย ปหิตตฺเต, นิจฺจํ ทฬฺหปรกฺกเม;

สมคฺเค สาวเก ปสฺส, เอตํ พุทฺธานวนฺทนํฯ

[172]

‘‘‘ตโต อุปสฺสยํ คนฺตฺวา, เอกิกาหํ วิจินฺตยิํ;

สมคฺคปริสํ นาโถ, โรเธสิ ติภวนฺตโคฯ

[173]

‘‘‘หนฺทาหํ ปรินิพฺพิสฺสํ, มา วิปตฺติตมทฺทสํ;

เอวาหํ จินฺตยิตฺวาน, ทิสฺวาน อิสิสตฺตมํฯ

[174]

‘‘‘ปรินิพฺพานกาลํ เม, อาโรเจสิํ [อาโรเจมิ (สฺยา.)] วินายกํ;

ตโต โส สมนุญฺญาสิ, กาลํ ชานาหิ โคตมีฯ

[175]

‘‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… วิหรามิ อนาสวาฯ

[176]

‘‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ

[177]

‘‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ

[178]

‘‘‘ถีนํ ธมฺมาภิสมเย, เย พาลา วิมติํ คตา;

เตสํ ทิฏฺฐิปฺปหานตฺถํ, อิทฺธิํ ทสฺเสหิ โคตมี’ฯ

[179]

‘‘ตทา นิปจฺจ สมฺพุทฺธํ, อุปฺปติตฺวาน อมฺพรํ;

อิทฺธี อเนกา ทสฺเสสิ, พุทฺธานุญฺญาย โคตมีฯ

[180]

‘‘เอกิกา พหุธา อาสิ, พหุกา เจติกา ตถา;

อาวิภาวํ ติโรภาวํ, ติโรกุฏฺฏํ [ติโรกุฑฺฑํ (สฺยา.)] ติโรนคํฯ

[181]

‘‘อสชฺชมานา อคมา, ภูมิยมฺปิ นิมุชฺชถ;

อภิชฺชมาเน อุทเก, อคญฺฉิ มหิยา ยถาฯ

[182]

‘‘สกุณีว ตถากาเส, ปลฺลงฺเกน กมี ตทา;

วสํ วตฺเตสิ กาเยน, ยาว พฺรหฺมนิเวสนํฯ

[183]

‘‘สิเนรุํ ทณฺฑํ กตฺวาน, ฉตฺตํ กตฺวา มหามหิํ;

สมูลํ ปริวตฺเตตฺวา, ธารยํ จงฺกมี นเภฯ

[184]

‘‘ฉสฺสูโรทยกาเลว, โลกญฺจากาสิ ธูมิกํ;

ยุคนฺเต วิย โลกํ สา, ชาลามาลากุลํ อกาฯ

[185]

‘‘มุจลินฺทํ มหาเสลํ, เมรุมูลนทนฺตเร [เมรุมนฺทารททฺทเร (สี. ปี.), เมรุํ มนฺทารทนฺตเร (สฺยา.)];

สาสปาริว สพฺพานิ, เอเกนคฺคหิ มุฏฺฐินาฯ

[186]

‘‘องฺคุลคฺเคน ฉาเทสิ, ภากรํ สนิสากรํ;

จนฺทสูรสหสฺสานิ, อาเวฬมิว ธารยิฯ

[187]

‘‘จตุสาครโตยานิ, ธารยี เอกปาณินา;

ยุคนฺตชลทาการํ, มหาวสฺสํ ปวสฺสถฯ

[188]

‘‘จกฺกวตฺติํ สปริสํ, มาปยี สา นภตฺตเล;

ครุฬํ ทฺวิรทํ สีหํ, วินทนฺตํ ปทสฺสยิฯ

[189]

‘‘เอกิกา อภินิมฺมิตฺวา, อปฺปเมยฺยํ ภิกฺขุนีคณํ;

ปุน อนฺตรธาเปตฺวา, เอกิกา มุนิมพฺรวิฯ

[190]

‘‘‘มาตุจฺฉา เต มหาวีร, ตว สาสนการิกา;

อนุปฺปตฺตา สกํ อตฺถํ, ปาเท วนฺทามิ จกฺขุม’ฯ

[191]

‘‘ทสฺเสตฺวา วิวิธา อิทฺธี, โอโรหิตฺวา นภตฺตลา;

วนฺทิตฺวา โลกปชฺโชตํ, เอกมนฺตํ นิสีทิ สาฯ

[192]

‘‘สา วีสวสฺสสติกา, ชาติยาหํ มหามุเน;

อลเมตฺตาวตา วีร, นิพฺพายิสฺสามิ นายกฯ

[193]

‘‘ตทาติวิมฺหิตา สพฺพา, ปริสา สา กตญฺชลี;

อโวจยฺเย กถํ อาสิ, อตุลิทฺธิปรกฺกมาฯ

[194]

‘‘ปทุมุตฺตโร นาม ชิโน, สพฺพธมฺเมสุ จกฺขุมา;

อิโต สตสหสฺสมฺหิ, กปฺเป อุปฺปชฺชิ นายโกฯ

[195]

‘‘ตทาหํ หํสวติยํ, ชาตามจฺจกุเล อหุํ;

สพฺโพปการสมฺปนฺเน, อิทฺเธ ผีเต มหทฺธเนฯ

[196]

‘‘กทาจิ ปิตุนา สทฺธิํ, ทาสิคณปุรกฺขตา;

มหตา ปริวาเรน, ตํ อุเปจฺจ นราสภํฯ

[197]

‘‘วาสวํ วิย วสฺสนฺตํ, ธมฺมเมฆํ อนาสวํ [ปวสฺสยํ (ก.)];

สรทาทิจฺจสทิสํ, รํสิชาลสมุชฺชลํ [รํสิมาลากุลํ ชินํ (สี. สฺยา.), รํสิชาลากุลํ ชินํ (ปี.)]ฯ

[198]

‘‘ทิสฺวา จิตฺตํ ปสาเทตฺวา, สุตฺวา จสฺส สุภาสิตํ;

มาตุจฺฉํ ภิกฺขุนิํ อคฺเค, ฐเปนฺตํ นรนายกํฯ

[199]

‘‘สุตฺวา ทตฺวา มหาทานํ, สตฺตาหํ ตสฺส ตาทิโน;

สสงฺฆสฺส นรคฺคสฺส, ปจฺจยานิ พหูนิ จฯ

[200]

‘‘นิปจฺจ ปาทมูลมฺหิ, ตํ ฐานมภิปตฺถยิํ;

ตโต มหาปริสติํ, อโวจ อิสิสตฺตโมฯ

[201]

‘‘‘ยา สสงฺฆํ อโภเชสิ, สตฺตาหํ โลกนายกํ;

ตมหํ กิตฺตยิสฺสามิ, สุณาถ มม ภาสโตฯ

[202]

‘‘‘สตสหสฺสิโต กปฺเป, โอกฺกากกุลสมฺภโว;

โคตโม นาม โคตฺเตน, สตฺถา โลเก ภวิสฺสติฯ

[203]

‘‘‘ตสฺส ธมฺเมสุ ทายาทา, โอรสา ธมฺมนิมฺมิตา;

โคตมี นาม นาเมน, เหสฺสติ สตฺถุ สาวิกาฯ

[204]

‘‘‘ตสฺส พุทฺธสฺส มาตุจฺฉา, ชีวิตาปาทิกา [ชีวิตปาลิกา (สฺยา.)] อยํ;

รตฺตญฺญูนญฺจ อคฺคตฺตํ, ภิกฺขุนีนํ ลภิสฺสติ’ฯ

[205]

‘‘ตํ สุตฺวาน ปโมทิตฺวา [ตํ สุตฺวาหํ ปมุทิตา (สี. สฺยา. ปี.)], ยาวชีวํ ตทา ชินํ;

ปจฺจเยหิ อุปฏฺฐิตฺวา, ตโต กาลงฺกตา อหํฯ

[206]

‘‘ตาวติํเสสุ เทเวสุ, สพฺพกามสมิทฺธิสุ;

นิพฺพตฺตา ทสหงฺเคหิ, อญฺเญ อภิภวิํ อหํฯ

[207]

‘‘รูปสทฺเทหิ คนฺเธหิ, รเสหิ ผุสเนหิ จ;

อายุนาปิ จ วณฺเณน, สุเขน ยสสาปิ จฯ

[208]

‘‘ตเถวาธิปเตยฺเยน, อธิคยฺห วิโรจหํ;

อโหสิํ อมรินฺทสฺส, มเหสี ทยิตา ตหิํฯ

[209]

‘‘สํสาเร สํสรนฺตีหํ, กมฺมวายุสเมริตา;

กาสิสฺส รญฺโญ วิสเย, อชายิํ ทาสคามเกฯ

[210]

‘‘ปญฺจทาสสตานูนา, นิวสนฺติ ตหิํ ตทา;

สพฺเพสํ ตตฺถ โย เชฏฺโฐ, ตสฺส ชายา อโหสหํฯ

[211]

‘‘สยมฺภุโน ปญฺจสตา, คามํ ปิณฺฑาย ปาวิสุํ;

เต ทิสฺวาน อหํ ตุฏฺฐา, สห สพฺพาหิ อิตฺถิภิ [ญาติภิ (สี. สฺยา. ปี.)]ฯ

[212]

‘‘ปูคา หุตฺวาว สพฺพาโย [กตฺวา ปญฺจสตกุฏี (สี. สฺยา.)], จตุมาเส อุปฏฺฐหุํ [อุปฏฺฐิย (สี. สฺยา. ปี.)];

ติจีวรานิ ทตฺวาน, สํสริมฺห [ปสนฺนามฺห (สฺยา.)] สสามิกาฯ

[213]

‘‘ตโต จุตา สพฺพาปิ ตา, ตาวติํสคตา มยํ;

ปจฺฉิเม จ ภเว ทานิ, ชาตา เทวทเห ปุเรฯ

[214]

‘‘ปิตา อญฺชนสกฺโก เม, มาตา มม สุลกฺขณา;

ตโต กปิลวตฺถุสฺมิํ, สุทฺโธทนฆรํ คตาฯ

[215]

‘‘เสสา [สพฺพา (สฺยา.)] สกฺยกุเล ชาตา, สกฺยานํ ฆรมาคมุํ;

อหํ วิสิฏฺฐา สพฺพาสํ, ชินสฺสาปาทิกา อหุํฯ

[216]

‘‘มม ปุตฺโตภินิกฺขมฺม [ส เม ปุตฺโต… (สฺยา.)], พุทฺโธ อาสิ วินายโก;

ปจฺฉาหํ ปพฺพชิตฺวาน, สเตหิ สห ปญฺจหิฯ

[217]

‘‘สากิยานีหิ ธีราหิ, สห สนฺติสุขํ ผุสิํ;

เย ตทา ปุพฺพชาติยํ, อมฺหากํ อาสุ สามิโนฯ

[218]

‘‘สหปุญฺญสฺส กตฺตาโร, มหาสมยการกา;

ผุสิํสุ อรหตฺตํ เต, สุคเตนานุกมฺปิตาฯ

[219]

‘‘ตเทตรา ภิกฺขุนิโย, อารุหิํสุ นภตฺตลํ;

สํคตา [ขคตา (สี.)] วิย ตาราโย, วิโรจิํสุ มหิทฺธิกาฯ

[220]

‘‘อิทฺธี อเนกา ทสฺเสสุํ, ปิฬนฺธวิกติํ ยถา;

กมฺมาโร กนกสฺเสว, กมฺมญฺญสฺส สุสิกฺขิโต [ปุณฺณกมฺเมสุ สิกฺขิตา (สฺยา.)]ฯ

[221]

‘‘ทสฺเสตฺวา ปาฏิหีรานิ, วิจิตฺตานิ [วิวิธานิ (สฺยา.)] พหูนิ จ;

โตเสตฺวา วาทิปวรํ, มุนิํ สปริสํ ตทาฯ

[222]

‘‘โอโรหิตฺวาน คคนา, วนฺทิตฺวา อิสิสตฺตมํ;

อนุญฺญาตา นรคฺเคน, ยถาฐาเน นิสีทิสุํฯ

[223]

‘‘‘อโหนุกมฺปิกา อมฺหํ, สพฺพาสํ จิร โคตมี;

วาสิตา ตว ปุญฺเญหิ, ปตฺตา โน อาสวกฺขยํฯ

[224]

‘‘‘กิเลสา ฌาปิตา อมฺหํ, ภวา สพฺเพ สมูหตา;

นาคีว พนฺธนํ เฉตฺวา, วิหราม อนาสวาฯ

[225]

‘‘‘สฺวาคตํ วต โน อาสิ, พุทฺธเสฏฺฐสฺส สนฺติเก;

ติสฺโส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ

[226]

‘‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส, วิโมกฺขาปิ จ อฏฺฐิเม;

ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ

[227]

‘‘‘อิทฺธีสุ จ วสี โหม, ทิพฺพาย โสตธาตุยา;

เจโตปริยญาณสฺส, วสี โหม มหามุเนฯ

[228]

‘‘‘ปุพฺเพนิวาสํ ชานาม, ทิพฺพจกฺขุ วิโสธิตํ;

สพฺพาสวปริกฺขีณา, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโวฯ

[229]

‘‘‘อตฺเถ ธมฺเม จ เนรุตฺเต, ปฏิภาเน [ปฏิภาเณ (สี. สฺยา.)] จ วิชฺชติ;

ญาณํ อมฺหํ มหาวีร, อุปฺปนฺนํ ตว สนฺติเกฯ

[230]

‘‘‘อสฺมาภิ ปริจิณฺโณสิ, เมตฺตจิตฺตาหิ นายก;

อนุชานาหิ สพฺพาสํ [สพฺพาโย (สฺยา. ปี.)], นิพฺพานาย มหามุเน’ฯ

[231]

‘‘นิพฺพายิสฺสาม อิจฺเจวํ, กิํ วกฺขามิ วทนฺติโย;

ยสฺส ทานิ จ โว กาลํ, มญฺญถาติ ชิโนพฺรวิฯ

[232]

‘‘โคตมีอาทิกา ตาโย, ตทา ภิกฺขุนิโย ชินํ;

วนฺทิตฺวา อาสนา ตมฺหา, วุฏฺฐาย อคมิํสุ ตาฯ

[233]

‘‘มหตา ชนกาเยน, สห โลกคฺคนายโก;

อนุสํยายี โส [อนุสํสาวยี (สฺยา. ก.)] วีโร, มาตุจฺฉํ ยาวโกฏฺฐกํฯ

[234]

‘‘ตทา นิปติ ปาเทสุ, โคตมี โลกพนฺธุโน;

สเหว ตาหิ สพฺพาหิ, ปจฺฉิมํ ปาทวนฺทนํฯ

[235]

‘‘‘อิทํ ปจฺฉิมกํ มยฺหํ, โลกนาถสฺส ทสฺสนํ;

น ปุโน อมตาการํ, ปสฺสิสฺสามิ มุขํ ตวฯ

[236]

‘‘‘น จ เม วนฺทนํ [วทนํ (ก.)] วีร, ตว ปาเท สุโกมเล;

สมฺผุสิสฺสติ โลกคฺค, อชฺช คจฺฉามิ นิพฺพุติํ’ฯ

[237]

‘‘รูเปน กิํ ตวาเนน, ทิฏฺเฐ ธมฺเม ยถาตเถ;

สพฺพํ สงฺขตเมเวตํ, อนสฺสาสิกมิตฺตรํฯ

[238]

‘‘สา สห ตาหิ คนฺตฺวาน, ภิกฺขุนุปสฺสยํ สกํ;

อฑฺฒปลฺลงฺกมาภุชฺช, นิสีทิ ปรมาสเนฯ

[239]

‘‘ตทา อุปาสิกา ตตฺถ, พุทฺธสาสนวจฺฉลา;

ตสฺสา ปวตฺติํ สุตฺวาน, อุเปสุํ ปาทวนฺทิกาฯ

[240]

‘‘กเรหิ อุรํ ปหนฺตา, ฉินฺนมูลา ยถา ลตา;

โรทนฺตา กรุณํ รวํ, โสกฏฺฏา ภูมิปาติตาฯ

[241]

‘‘มา โน สรณเท นาเถ, วิหาย คมิ นิพฺพุติํ;

นิปติตฺวาน ยาจาม, สพฺพาโย สิรสา มยํฯ

[242]

‘‘ยา ปธานตมา ตาสํ, สทฺธา ปญฺญา อุปาสิกา;

ตสฺสา สีสํ ปมชฺชนฺตี, อิทํ วจนมพฺรวิฯ

[243]

‘‘‘อลํ ปุตฺตา วิสาเทน, มารปาสานุวตฺตินา;

อนิจฺจํ สงฺขตํ สพฺพํ, วิโยคนฺตํ จลาจลํ’ฯ

[244]

‘‘ตโต สา ตา วิสชฺชิตฺวา, ปฐมํ ฌานมุตฺตมํ;

ทุติยญฺจ ตติยญฺจ, สมาปชฺชิ จตุตฺถกํฯ

[245]

‘‘อากาสายตนญฺเจว, วิญฺญาณายตนํ ตถา;

อากิญฺจํ เนวสญฺญญฺจ, สมาปชฺชิ ยถากฺกมํฯ

[246]

‘‘ปฏิโลเมน ฌานานิ, สมาปชฺชิตฺถ โคตมี;

ยาวตา ปฐมํ ฌานํ, ตโต ยาวจตุตฺถกํฯ

[247]

‘‘ตโต วุฏฺฐาย นิพฺพายิ, ทีปจฺจีว นิราสวา [นิราสนา (สี. ปี.)];

ภูมิจาโล มหา อาสิ, นภสา วิชฺชุตา ปติฯ

[248]

‘‘ปนาทิตา ทุนฺทุภิโย, ปริเทวิํสุ เทวตา;

ปุปฺผวุฏฺฐี จ คคนา, อภิวสฺสถ เมทนิํฯ

[249]

‘‘กมฺปิโต เมรุราชาปิ, รงฺคมชฺเฌ ยถา นโฏ;

โสเกน จาติทีโนว วิรโว อาสิ สาคโรฯ

[250]

‘‘เทวา นาคาสุรา พฺรหฺมา, สํวิคฺคาหิํสุ ตงฺขเณ;

‘อนิจฺจา วต สงฺขารา, ยถายํ วิลยํ คตา’ฯ

[251]

‘‘ยา เจ มํ ปริวาริํสุ, สตฺถุ สาสนการิกา;

ตาโยปิ อนุปาทานา, ทีปจฺจิ วิย [ทีปสิขา วิย (สฺยา.)] นิพฺพุตาฯ

[252]

‘‘หา โยคา วิปฺปโยคนฺตา, หานิจฺจํ สพฺพสงฺขตํ;

หา ชีวิตํ วินาสนฺตํ, อิจฺจาสิ ปริเทวนาฯ

[253]

‘‘ตโต เทวา จ พฺรหฺมา จ, โลกธมฺมานุวตฺตนํ;

กาลานุรูปํ กุพฺพนฺติ, อุเปตฺวา อิสิสตฺตมํฯ

[254]

‘‘ตทา อามนฺตยี สตฺถา, อานนฺทํ สุตสาครํ [สุติสาครํ (สี. สฺยา. ปี.)];

‘คจฺฉานนฺท นิเวเทหิ, ภิกฺขูนํ มาตุ นิพฺพุติํ’ฯ

[255]

‘‘ตทานนฺโท นิรานนฺโท, อสฺสุนา ปุณฺณโลจโน;

คคฺคเรน สเรนาห, ‘สมาคจฺฉนฺตุ ภิกฺขโวฯ

[256]

‘‘‘ปุพฺพทกฺขิณปจฺฉาสุ, อุตฺตราย จ สนฺติเก;

สุณนฺตุ ภาสิตํ มยฺหํ, ภิกฺขโว สุคโตรสาฯ

[257]

‘‘‘ยา วฑฺฒยิ ปยตฺเตน, สรีรํ ปจฺฉิมํ มุเน;

สา โคตมี คตา สนฺติํ, ตาราว สูริโยทเยฯ

[258]

‘‘‘พุทฺธมาตาติ ปญฺญตฺติํ [สญฺญตฺติํ (สฺยา.)], ฐปยิตฺวา คตาสมํ;

น ยตฺถ ปญฺจเนตฺโตปิ, คติํ [คตํ (สี. ปี.), ตตฺถ (สฺยา.)] ทกฺขติ นายโกฯ

[259]

‘‘‘ยสฺสตฺถิ สุคเต สทฺธา, โย จ ปิโย มหามุเน;

พุทฺธมาตุสฺส [พุทฺธมาตริ (สี.), พุทฺธสฺส มาตุ (สฺยา.)] สกฺการํ, กโรตุ สุคโตรโส’ฯ

[260]

‘‘สุทูรฏฺฐาปิ ตํ สุตฺวา, สีฆมาคจฺฉุ ภิกฺขโว;

เกจิ พุทฺธานุภาเวน, เกจิ อิทฺธีสุ โกวิทาฯ

[261]

‘‘กูฏาคารวเร รมฺเม, สพฺพโสณฺณมเย สุเภ;

มญฺจกํ สมาโรเปสุํ, ยตฺถ สุตฺตาสิ โคตมีฯ

[262]

‘‘จตฺตาโร โลกปาลา เต, อํเสหิ สมธารยุํ;

เสสา สกฺกาทิกา เทวา, กูฏาคาเร สมคฺคหุํฯ

[263]

‘‘กูฏาคารานิ สพฺพานิ, อาสุํ ปญฺจสตานิปิ;

สรทาทิจฺจวณฺณานิ, วิสฺสกมฺมกตานิ หิฯ

[264]

‘‘สพฺพา ตาปิ ภิกฺขุนิโย, อาสุํ มญฺเจสุ สายิตา;

เทวานํ ขนฺธมารุฬฺหา, นิยฺยนฺติ อนุปุพฺพโสฯ

[265]

‘‘สพฺพโส ฉาทิตํ อาสิ, วิตาเนน นภตฺตลํ;

สตารา จนฺทสูรา จ, ลญฺฉิตา กนกามยาฯ

[266]

‘‘ปฏากา อุสฺสิตาเนกา, วิตตา ปุปฺผกญฺจุกา;

โอคตากาสปทุมา [โอคตากาสธูมาว (ปี.)], มหิยา ปุปฺผมุคฺคตํฯ

[267]

‘‘ทสฺสนฺติ จนฺทสูริยา, ปชฺชลนฺติ จ ตารกา;

มชฺฌํ คโตปิ จาทิจฺโจ, น ตาเปสิ สสี ยถาฯ

[268]

‘‘เทวา ทิพฺเพหิ คนฺเธหิ, มาเลหิ สุรภีหิ จ;

วาทิเตหิ จ นจฺเจหิ, สงฺคีตีหิ จ ปูชยุํฯ

[269]

‘‘นาคาสุรา จ พฺรหฺมาโน, ยถาสตฺติ ยถาพลํ;

ปูชยิํสุ จ นิยฺยนฺติํ, นิพฺพุตํ พุทฺธมาตรํฯ

[270]

‘‘สพฺพาโย ปุรโต นีตา, นิพฺพุตา สุคโตรสา;

โคตมี นิยฺยเต ปจฺฉา, สกฺกตา พุทฺธโปสิกาฯ

[271]

‘‘ปุรโต เทวมนุชา, สนาคาสุรพฺรหฺมกา;

ปจฺฉา สสาวโก พุทฺโธ, ปูชตฺถํ ยาติ มาตุยาฯ

[272]

‘‘พุทฺธสฺส ปรินิพฺพานํ, เนทิสํ อาสิ ยาทิสํ;

โคตมีปรินิพฺพานํ, อเตวจฺฉริยํ [อตีวจฺฉริยํ (สพฺพตฺถ) โมคลฺลานพฺยากรณํ โอโลเกตพฺพํ] อหุฯ

[273]

‘‘พุทฺโธ พุทฺธสฺส นิพฺพาเน [น พุทฺโธ พุทฺธนิพฺพาเน (สฺยา. ปี.)], โนปฏิยาทิ [โนปทิสฺสติ (สี. ปี.), สาริปุตฺตาทิ (สฺยา.)] ภิกฺขโว;

พุทฺโธ โคตมินิพฺพาเน, สาริปุตฺตาทิกา ตถา [ยถา (สฺยา.)]ฯ

[274]

‘‘จิตกานิ กริตฺวาน, สพฺพคนฺธมยานิ เต;

คนฺธจุณฺณปกิณฺณานิ, ฌาปยิํสุ จ ตา ตหิํฯ

[275]

‘‘เสสภาคานิ ฑยฺหิํสุ, อฏฺฐี เสสานิ สพฺพโส;

อานนฺโท จ ตทาโวจ, สํเวคชนกํ วโจฯ

[276]

‘‘‘โคตมี นิธนํ ยาตา, ฑยฺหญฺจสฺสา สรีรกํ;

สงฺเกตํ พุทฺธนิพฺพานํ, น จิเรน ภวิสฺสติ’ฯ

[277]

‘‘ตโต โคตมิธาตูนิ, ตสฺสา ปตฺตคตานิ โส;

อุปนาเมสิ นาถสฺส, อานนฺโท พุทฺธโจทิโตฯ

[278]

‘‘ปาณินา ตานิ ปคฺคยฺห, อโวจ อิสิสตฺตโม;

‘มหโต สารวนฺตสฺส, ยถา รุกฺขสฺส ติฏฺฐโตฯ

[279]

‘‘‘โย โส มหตฺตโร ขนฺโธ, ปลุชฺเชยฺย อนิจฺจตา;

ตถา ภิกฺขุนิสงฺฆสฺส, โคตมี ปรินิพฺพุตาฯ

[280]

‘‘‘อโห อจฺฉริยํ มยฺหํ [อานนฺท ปสฺส พุทฺธสฺส (สฺยา.)], นิพฺพุตายปิ มาตุยา;

สรีรมตฺตเสสาย, นตฺถิ โสกปริทฺทโว [น โสกปริเทวนา (สฺยา.)]ฯ

[281]

‘‘‘น โสจิยา ปเรสํ สา, ติณฺณสํสารสาครา;

ปริวชฺชิตสนฺตาปา, สีติภูตา สุนิพฺพุตาฯ

[282]

‘‘‘ปณฺฑิตาสิ มหาปญฺญา, ปุถุปญฺญา ตเถว จ;

รตฺตญฺญู ภิกฺขุนีนํ สา, เอวํ ธาเรถ ภิกฺขโวฯ

[283]

‘‘‘อิทฺธีสุ จ วสี อาสิ, ทิพฺพาย โสตธาตุยา;

เจโตปริยญาณสฺส, วสี อาสิ จ โคตมีฯ

[284]

‘‘‘ปุพฺเพนิวาสมญฺญาสิ, ทิพฺพจกฺขุ วิโสธิตํ;

สพฺพาสวปริกฺขีณา, นตฺถิ ตสฺสา ปุนพฺภโวฯ

[285]

‘‘‘อตฺถธมฺมนิรุตฺตีสุ, ปฏิภาเน ตเถว จ;

ปริสุทฺธํ อหุ ญาณํ, ตสฺมา โสจนิยา น สาฯ

[286]

‘‘‘อโยฆนหตสฺเสว, ชลโต ชาตเวทสฺส;

อนุปุพฺพูปสนฺตสฺส, ยถา น ญายเต คติฯ

[287]

‘‘‘เอวํ สมฺมา วิมุตฺตานํ, กามพนฺโธฆตารินํ;

ปญฺญาเปตุํ คติ นตฺถิ, ปตฺตานํ อจลํ สุขํฯ

[288]

‘‘‘อตฺตทีปา ตโต โหถ, สติปฏฺฐานโคจรา;

ภาเวตฺวา สตฺตโพชฺฌงฺเค, ทุกฺขสฺสนฺตํ กริสฺสถ’’’ฯ

อิตฺถํ สุทํ มหาปชาปติโคตมี อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ

มหาปชาปติโคตมีเถริยาปทานํ สตฺตมํฯ

8. เขมาเถรีอปทานํ

[289]

‘‘ปทุมุตฺตโร นาม ชิโน, สพฺพธมฺเมสุ จกฺขุมา;

อิโต สตสหสฺสมฺหิ, กปฺเป อุปฺปชฺชิ นายโกฯ

[290]

‘‘ตทาหํ หํสวติยํ, ชาตา เสฏฺฐิกุเล อหุํ [อหุ (สฺยา.)];

นานารตนปชฺโชเต, มหาสุขสมปฺปิตาฯ

[291]

‘‘อุเปตฺวา ตํ มหาวีรํ, อสฺโสสิํ ธมฺมเทสนํ;

ตโต ชาตปฺปสาทาหํ, อุเปมิ สรณํ ชินํฯ

[292]